lundi 7 mars 2011

Dil ad twalid, ruh ad d-tawid, qim ulac



D inzi-ya i yefren Omar Kerdja ad t-yefk d azwel i udlis-is amaynut i d-yeffγen γer teẓrigin Tira. S ṣṣifa-ines d amazag(spécialiste) deg uḥric n tussna n yimγan, mass Omar Kerdja iga yiwen n unadi s wazal-is deg wayen yerzan asemres n teḥcicin ama deg tujjya neγ deg uniwel di tmetti taqbaylit. Yuγ lḥal yessufeγ-d yakan deg useggas n 2006 « Amawal ameẓyan n tussniwin n ugama », ideg d-yeglem aṭas n yismawen n yimγan yetwasnen di tmurt n Leqbayel. Adlis « Ḍil ad twaliḍ, ruḥ ad d-tawiḍ, qim ulac », yusa-d d akemmel i umezwaru ; yura-t s snat n tutlayin (tamaziγt d tefransist), deg-s yefka-d akk ttfaṣl yerzan tujjya s yimγan γer Leqbayel(la phytothérapie), imγan i semrasent tlawin di thuski(cosmétique) , imγan yelhan i wučči d uniwel, yerna daγen isedda-d deg-s aṭas n tmenna d yinzan i ttawin wat zik γef yimγan. S tidet, adlis-a d awfus(manuel) i ilaq ad yekseb yal yiwen ladγa deg ussan-a n tefsut, tasemhut ideg ttefγen yimdanen γer lexlawi akken ad d-kksen tiḥcicin. Imi aqlaγ deg ussan imezwura n tefsut, tallit ideg ttnawalen Leqbayel uččiyen yemmugen s teḥcicin ladγa tin umi qqaren « aderyis » i skarayen deg aṭas n temnaḍin ; nefren ad nekkes i yimeγriyen-nneγ deg udlis n Omar Kerdja (asebter 46-47) isallen yerzan taḥcict-a yesεan aṭas n lmanfiεa i tezmert n yimdanen :

-Isem-is s tmaziγt : Aderyis ; Bufelwan ; Tabuderyist.
-Isem-is s tlatinit d yisem-is ussnan : Thapsia vesiculaire(N.L.Thapsia garganica).
-Amur i sexdamen deg-s : gousse(tadeggirt).
-Asemres(utilisation) : Deg waggur n yennayer, neγ ass amenzu n tefsut, qellεen-d tadeggirt-is, ad tt-sqecren. Ad ddmen ibawen yellexsen seg yiḍelli-nni. Ad heggin aseqqi s yibawen deg ara rren tadeggirt tekmel ad teww, maca ur tettmačča ara. Aseqqi-nni i seksu n temẓin i idehnen s zzit n uzemmur aḥeṛṛi, yelha i tezmert n umdan. – Leqbayel sseqdacen-tt iwakken ad d-ṭṭfen iselman deg yisaffen mi ara slefγen tibṣelt n uderyis deg umkan anda gellen waman. Ṣṣyada s waya, tgellu-d s lexṣaṛa meqqṛen, imi iselman, am umeqṛan am umecṭuḥ, ttmettaten irkul, ula γer yidis ukessar iγef teddun waman, γas yebεed ma wḍen-t waylul n uderyis. Islem yettmečča, acku ssem-nni iḍuṛ ayen swayes yettneffis. Amaεni, lεum n umdan deg temda iwumi ẓman aderyis, ad as-d-yawi lada ; ad yeccelbeḍ, ad yeccelfex akk uksum-is i waṭas n wussan ur iḥellu. – Γef waya, zik deg tallit n leḥkem n umnekcam afṛansis, ilemẓi i teεna temsalt n lεeskeṛ, iwakken ur t-ttawin , γas akken yeẓṛa ad yenṭeṛ aṭas, ad iḥuk i tfekka-s takebbust n uderyis ; anect-a ad as-d-yawi icelfax yessursuḍen.

Mokrane Chikhi

tansa n weḍris

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire